İstanbul da Avusturya Konsolosluk Binası

Bugün hemen hemen her ülkenin başka topraklarda ikametgahı sayılan bir elçilik binası vardır. Bu yazımda bugün Yeniköy de bulunan Avusturya Devleti’nin resmi konsolosluk binası olarak kullanılan Cezayirliyan Yalısını tanıtacağım.

İç görünüm

Cezayirliyan Yalısı, bugün Köybaşı Caddesi numara 44 de bulunuyor. Bina 1885 yılında Hassa Mimarı Mıgırdıç ve Çarkçıyan Kalfalar tarafından inşa edilmiş. Adeta bir saray ihtişamında olan yapı Sadrazam Reşit Paşa’nın yakın arkadaşı olan dönemin ünlü kuyumcularından Mıkırdiç Cezayirliyan’a ait. Sadrazam Reşit Paşa’nın görevden alınmasından sonra gözden düşmüş ve zamanla tüm servetine el konulmuş. Yaşadığı bu üzücü durum sonucunda ülkeyi terk eden Cezayirliyan 1860 da tekrar İstanbul’a dönmüş ancak bir yıl sonra 1861 de vefat etmiş. Mıkırdıç Cezayirliyan’ın ölümünde sonra yapı uzun süre tamamlanamamış ve atıl vaziyette kalmış. 1898 yılında ise Sultan II. Abdülhamit Avusturya-Macaristan ile başlayan dostane ilişkiler neticesinde yapının bulunduğu araziyi Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Josef’e hediye etmiş. Geç klasik tarzda inşa edilen 3 katlı kagir binanın iç yapısı hiçbir zaman tamamlanamamış. 1898 yılından sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ciddi bir bütçe ayırarak 244 bin Gulden (bugün yaklaşık 2 milyon avro ediyor) binayı yenilemiş ve resmi konutu olarak kullanılmış. 1918 de 1. Dünya Savaşı sona erince bina Avusturya’nın tek resmi binası olarak kayıtlara geçmiş ama 1938’e kadar aynı zamanda Macaristan mülkü de sayılmış. İstanbul’un işgali yıllarında İngiliz yüksek komiserliğince kullanılan bina Cumhuriyetin ilanından sonra 1938 de Almanya’nın Avusturya’yı işgali üzerine Alman devlet kayıtlarına geçmiş. Bina 1947 de tekrar eski sahipleri olan Avusturya Hükümeti envanterine kaydedilmiş. 1960-1970 yılları arasında ise bina Milli Eğitim Bakanlığının izni ile Avusturya Saint George Kız Lisesi’nin yatılı  binası olarak kullanılmış. 1992-1994 yıllarında yine Avusturya Hükümeti’nin kaynak ayırması ile restore edilen bina bugünkü son görünümünü almış.

dış görünüm

Yaklaşık 30.000 metrekare alana sahip bu tarihi yapı günümüzde bir çok kültürel etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Avusturya Kültür Ofisi binası olarak da kullanılan yapı ilk yapıldığında sahile sıfır konumdayken bugün yol yapım çalışmaları nedeniyle biraz içeride kalmıştır. Dört duvarlı bahçe içinde yer alan yapının kullanım alanı 750 metrekare olup bunun dışında, müştemilat binası, ahırlar, eski kayıkhane ve arka bahçe hariçtir. Giriş katında önde ve arkada toplam 12 odası olan yapının, ikinci katında 4 oda yer almaktadır. Üçüncü katta ise yine toplam 10 oda bulunmaktadır. Tavan yüksekliği 4,5 metre olan yapı tüm ihtişamı ile bugün ayaktadır ve boğazdan geçenleri selamlamaktadır.